Lời giới thiệu từ Compassion và người biên tập:
Ông bà ta ngày xưa vẫn có câu: "Yêu cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi", thế hệ trước ông bà cha mẹ chúng ta vẫn được nuôi dạy theo cách nghiêm khắc và kỷ luật như vậy. Rồi giờ đây xã hội phát triển, giáo dục sớm cho trẻ em cũng chỉ ra rằng, phương pháp nuôi dạy bằng đòn roi đó cũng không phải là một phương pháp hiệu quả, và có thể để lại hệ lụy sau này khi đứa trẻ lớn lên. Chúng ta hay được nghe nói, hãy nuôi dạy đứa trẻ bằng tất cả tình yêu thương của mình. Thế là chúng ta yêu thương chúng, giúp đỡ và bao bọc chúng, lo cho chúng từng ly từng tí một. Và thế là chúng ta tước đi mất cơ hội đợc thử thách, trải nghiệm, vượt qua và phát triển của đứa trẻ. Vậy phải hiểu "tình yêu thương" ở đây là như thế nào? Có phải chỉ cần mỗi tình yêu thương thôi là đủ không? Hãy cùng tìm hiểu qua bài biết dưới đây nhé.
Bất cứ ai trong độ tuổi sinh đẻ đều nghe văng vẳng bên tai những ví dụ thất bại về cách nuôi dạy con cái của thế hệ này và thế hệ trước. Chúng ta nghe không ngớt những câu chuyện khủng khiếp về những đổ vỡ và oán giận, xấu hổ và nghiện ngập, những thất bại kéo dài về sự tự tin và không có khả năng hình thành các mối quan hệ. Và gốc rễ của tất cả các loại đau khổ này, có một nguyên nhân trung tâm xuất hiện: thiếu thốn tình yêu thương. Đó là bởi vì cha mẹ họ xa cách và độc đoán, không đáng tin cậy và đe dọa rằng cuộc sống chưa bao giờ trọn vẹn.
Từ những thất bại đó, một giả định chính đã thống trị những lý tưởng nuôi dạy con cái hiện đại cho rằng, người ta phải yêu con một cách thấu đáo, với sự cảm thông, dịu dàng và lòng tốt vô cùng và nếu làm như vậy, đứa trẻ sẽ phát triển hạnh phúc, yêu thương và toàn diện.
Đây là quan điểm lãng mạn của việc nuôi dạy con cái, nó sống động và tự tin nhất trong những năm đầu đời, đặc biệt là những lúc đứa trẻ (cuối cùng cũng chịu) nằm ngủ trong cũi, không thể tự vệ trước thế giới.
Tuy nhiên, bất chấp những khoản đầu tư to lớn và sự tận tâm sâu sắc, người ta - dần dần - có khả năng bị đưa vào một tập hợp sự thật phức tạp và đầy thách thức hơn nhiều: rằng tình yêu không phải là thuốc chữa bách bệnh và việc mang lại tình cảm vô điều kiện không đảm bảo cho tất cả các kết quả mà người ta hy vọng.
Những sự thật kinh hoàng về việc nuôi dạy con cái
Bạn là một chiếc bao cát
Lưỡi kiếm của máy bay trực thăng điều khiển từ xa của con bạn bị gãy sau năm phút, ngay khi bạn vừa bắt đầu cho nó bay. Lỗi thật sự thuộc về nhà sản xuất. Nhưng, thật đáng buồn, họ lại không có mặt trong nhà bếp của bạn lúc đó - vì vậy, ngay lập tức và không phải lần đầu tiên, bạn trở thành mục tiêu cho sự thất vọng dữ dội của con bạn.
Tất nhiên, việc hành vi xấu cứ lặp đi lặp lại thì rất đáng ngạc nhiên (trở nên như vậy là điều không mong muốn), nhưng tuy vậy nó mang đến cho bạn một sự gắt gỏng của đứa bé. Chúng phải thấy khá an toàn xung quanh ai đó thì mới có thể bướng bỉnh đến mức này. Bạn chắc chắn không là người rất gắt gỏng với cha mẹ khi bạn còn nhỏ, nhưng sau đó, bạn không bao giờ cảm thấy được yêu thương như vậy nữa. Tất cả những sự đảm bảo đó - "Cha mẹ sẽ luôn ở bên cạnh con" - đã được đền đáp một cách hoàn hảo: họ đã khuyến khích con cái hướng mọi sự thất vọng và vỡ mộng của chúng lên những người lớn đầy tình yêu thương và báo hiệu rằng họ - những bậc phu huynh - có thể, và sẽ, nhận lấy mọi sự thất vọng đó.
Bạn phải là kẻ phá hỏng những cuộc vui
Bản chất con người có một thiên hướng mạnh mẽ - và cực kỳ bất tiện - đối với việc khi được nuông chiều bất cứ điều gì thì ngay lập tức đem lại cảm giác dễ chịu và vui vẻ nhất. Tuy nhiên, nhiệm vụ trọng tâm, không thể tránh khỏi của việc làm phụ huynh đầy tình yêu thương đó là khuyến khích trẻ trì hoãn sự vui thích nhất thời vì lợi ích của việc trọn vẹn lâu dài. Đó là tại sao sẽ có những trận cãi nhau. Liên tục.
Rốt cuộc, chơi Minecraft sẽ vui hơn rất nhiều so với việc học cách đánh vần từ "lưỡi hái", hay "lúng túng"; thú vị hơn rất nhiều khi xem điều gì sẽ xảy ra nếu bạn đặt ống hút vào ống xả xe hơi hơn là làm bài tập toán; thích hơn nhiều khi đọc một tờ tạp chí so với việc đi đánh răng, và cũng dễ chịu hơn nhiều khi nằm dài trên giường so với việc phải đi tắm.
Vì tình yêu, cha mẹ cần phải - mọi lúc, có thể theo những cách nhẹ nhàng hoặc lớn tiếng - cần nói không với đứa trẻ. Và vì điều này, họ sẽ bị "trừng phạt" nghiêm khắc. Họ sẽ bị đối xử như thể họ đã tự ý tạo ra những chiếc răng sâu hoặc đã thiết kế một hệ thống kinh tế nơi mà chơi game máy tính thì làm mất khả năng trả tiền thanh toán hóa đơn. Họ sẽ bị trừng phạt vì luôn mang đến những sự thật không mong muốn. Và họ sẽ không được yêu thích khi bị so sánh với những người mà cho những đứa trẻ bất cứ thứ gì chúng muốn - bởi vì họ không thực sự quan tâm đến chúng. Đó là những tính cách ham vui thiếu suy nghĩ, những người đề xuất các buổi xem hoạt hình thâu đêm và lúc nào cũng kè kè bên iPad, những người sẽ được coi là anh hùng trong khi cha mẹ chăm sóc, bị phủ nhận phải tranh cãi với việc bị gọi là 'người xấu' và sau đó, có lẽ, là trở thành một phát xít.
Bạn phải dùng đến quyền lực chứ không chỉ bằng cách dạy bảo
Lý tưởng là dỗ dành trẻ làm những việc có độ khó nhất định mà không cần phải yêu cầu chúng làm một cách ép buộc. Lý tưởng là không cần phải dùng đến quyền lực, bằng cách nào đó, bỏ qua việc đưa ra lý do để đi đến kết luận. Lý tưởng là dạy bảo, mà không cần dựa vào đòn roi, như lời khẳng định rằng cha mẹ là một người ở thành phần cao hơn, giàu có hơn, lớn tuổi hơn.
Cha mẹ sống dưới thời Victoria đòi hỏi sự vâng lời gây nên sự chán ghét bằng cách nói "Mẹ là mẹ của con, bố là bố của con". Đối với trẻ con, ý nghĩa của từ "mẹ" và "bố", đã thay đổi hoàn toàn; chúng bây giờ chỉ có nghĩa là "một người làm một điều tử tế cho tôi" và "một người tôi sẽ đồng ý nếu tôi hiểu được điều mà họ đang muốn nói đến". Nhưng những nỗ lực để dạy bảo và đưa ra một lý do của trẻ con chỉ có thể đi đến một mức độ nhất định. Dù có nói với giọng nhẹ nhàng, thì những đứa trẻ vẫn sẽ không ăn rau; chúng cũng không muốn ra khỏi giường vào mỗi sáng; chúng muốn chế giễu đứa em trai hay em gái của chúng; và chúng không ngừng chơi các trò điện tử.
Khi đứa trẻ còn rất nhỏ, rất dễ để có thể đối phó với những cuộc biểu tình này: cha mẹ có thể chỉ cần bế nâng chúng lên cao hoặc đánh lạc hướng chúng một cách tử tế trong giây lát. Nhưng về sau, tầm sáu tuổi trở đi, cha mẹ phải sử dụng đến quyền lực: cha mẹ phải đơn giản khẳng định rằng cha mẹ là người biết rõ điều gì tốt nhất mà không cần phải giải thích một lý do nào khác.
Đứa trẻ không thể có những kinh nghiệm liên quan mà có thể đúc kết lại thành một bài học dễ hiểu. Một bé gái chín tuổi không thể hiểu được vì sao chế giễu cơ thể của đứa em trai sáu tuổi là một ý tưởng tồi bởi vì điều này sẽ gây khó khăn cho đứa em về việc kết nối với phụ nữ về sau này. Cô bé không có lỗi, cô bé không thể hiểu được. Thật vô lý khi đòi hỏi một đứa trẻ chín tuổi phải trở nên hợp lý - và hiểu được một cách chính xác những nỗ lực và định hướng mối quan tâm của người lớn.
Lý tưởng là khi cha mẹ có thể truyền lại những hiểu biết cho đứa trẻ những cái mà mình đã tích lũy được một cách đau đớn thông qua các trải nghiệm, và nhờ đó tiết kiệm thời gian cho chúng. Nhưng trong trường hợp không có sự trải nghiệm, nhận thức sâu sắc sẽ không diễn ra. Cha mẹ không thể vội vàng đốc thúc đứa trẻ đưa ra kết luận; cũng không thể dành thời gian cho chúng. Chúng sẽ cần, với nhiều khó khăn, để mắc nhiều lỗi tương tự (và một vài lỗi mới nữa) và lãng phí một phần tốt trong cuộc sống của chúng để tìm ra những gì mà các bạn đã biết.
Bạn không thể đưa sẵn mọi thứ một cách hoàn hảo cho bọn trẻ
Nền văn hóa hiện đại thật gây bất mãn - và còn đáng sợ - bởi suy nghĩ cho rằng phát triển có thể đem đến đau khổ. Chúng ta đã bị tổn thương bởi sự cổ vũ nhiệt tình đối với việc dùng hình phạt, quan điểm - được thể hiện bởi các thế hệ của các bậc thầy trường học thời Victoria tàn bạo - cho rằng thành công đòi hỏi sự đau đớn, rằng có một mối quan hệ cần thiết giữa cảm giác khó chịu và sự sỉ nhục, sức mạnh sau này và tính cách.
Nhưng chúng ta đã không chỉ từ chối lý thuyết của Victoria về việc gây ra đau khổ (Tắm nước lạnh, đánh đấm), phần lớn chúng ta tìm ra cách xóa bỏ hoàn toàn đau khổ. Lòng tốt đã giành lấy phần thắng.
Tuy nhiên, nỗ lực này để loại bỏ sự đau khổ liên quan đến việc tiến hành một cuộc chiến phản tác dụng và tàn khốc tận cùng với sự thật về bản chất con người. Chúng ta biết từ kinh nghiệm của bản thân rằng thời điểm mấu chốt của trưởng thành chính là từ mặt đau khổ của chính nó: rằng có những nỗi kinh hoàng, sự từ chối và nỗi thất vọng - cuối cùng - khiến chúng ta trưởng thành hơn và có thể theo đuổi mục tiêu tốt hơn. Chúng ta biết nỗ lực để hoàn thành một số điều nhất định, để nắm được một số tài liệu khó nhằn, để giành chiến thắng trước những người khác, có được sức mạnh từ sự sợ hãi và bất an tuyệt vọng. Bởi vì ai đó (có lẽ là cha mẹ ta) không có niềm tin vào chúng ta, chúng ta tăng gấp đôi mức nỗ lực. Bởi vì chúng ta sợ hậu quả của sự thất bại, bởi vì thành công là cách duy nhất để gây ấn tượng với người mà chúng ta yêu thương nhưng lại là người không dễ dàng bị ấn tượng, chúng ta càng phải nỗ lực nhiều hơn.
Chúng ta tuyệt vọng mong muốn con cái trưởng thành mà không trải qua những điều khủng khiếp. Chúng ta sợ mình trở thành một tác nhân của nỗi sợ. Chúng ta luôn muốn là người động viên và hỗ trợ. Chúng ta muốn mọi điều đều tốt đẹp. Tuy nhiên chúng ta cũng biết rằng, trong thâm tâm chúng ta, điều này chỉ dẫn đến sự hủy hoại.
Bạn không thể đảm bảo cho lòng tốt của những đứa trẻ
Quan điểm lãng mạn về sự tồn tại nhìn nhận tất cả con người về cơ bản là tốt từ khi sinh ra: chỉ có sự dạy dỗ và thiếu thốn tình yêu thương mới làm hư hỏng và phá hủy chúng ta và trong quá trình đó, khiến chúng ta trở nên tàn nhẫn. Chủ nghĩa lãng mạn nói rằng chỉ khi một đứa trẻ lớn lên không gặp phải sự lo lắng, được an toàn và được bao bọc trong tình yêu, sẽ không bao giờ có chuyện chúng sẽ bẻ gãy món đồ chơi của bạn khác, xé toạc bức tranh của chúng hay tìm cách làm các bạn khác hoảng sợ. Một đứa trẻ được tin là tử tế nếu chúng được trông thấy sự tử tế.
Nhưng kinh nghiệm cho thấy sự tồn tại của một số mặt tối không thể chối cãi cứng rắn trong chúng ta và vượt qua phạm vi những hành xử nhẹ nhàng nhất: một số sự hiếu chiến, tàn ác và bạo lực được đưa ra. Một đứa trẻ có lẽ chỉ muốn đấm người anh chị em của nó bằng tất cả sức mạnh dư thừa, tàn bạo và nỗi buồn bản thân. Có lẽ chỉ là việc trông nó sẽ vui như thế nào khi đập vào mặt ai đó mà thôi.
Đó là lý do tại sao đã từng có một sự nhấn mạnh như vậy về cách cư xử. Những người nuôi dạy chúng không tin rằng một đứa trẻ có thể tự nhiên tốt một cách đơn giản bởi chúng đã được trông thấy tình yêu. Thật vậy, một sự từ chối tình yêu chắc chắn là điều cần thiết để giúp đứa trẻ tạo ra một bức tường giữa những gì chúng có thể cảm thấy bên trong và những gì chúng biết chúng có thể bày tỏ với người khác. Nghiêm khắc không phải là một con đường để làm cho ai đó trở nên xấu xa, đó là một cách để dạy một người để cho cái xấu bị giam giữ trong chính họ.
Bạn không thể đảm bảo cho thành công của những đứa trẻ
Cha mẹ hiện đại tin rằng có thể tạo ra một con người hạnh phúc, mãn nguyện và thành công. Từ điều này, họ chú ý đến từng phút đến từng chi tiết, từ việc mua cũi cho đến việc sắp xếp thời gian cho các hoạt động sau giờ học. Chính điều này giải thích các bài học tiếng Quan Thoại, tiếng kèn Pháp, các chuyến đi giáo dục đến vùng nông thôn và lệ phí gia sư tai hại - bởi vì với tất cả những điều này, số phận và thất bại chắc chắn có thể được giữ lại.
Tuy nhiên, mối quan hệ giữa nỗ lực và quay lại thì kỳ lạ hơn và ngẫu nhiên hơn. Chúng ta không thể tha thứ cho những người yêu thương nỗi buồn con người - bất kể cường độ của các chương trình sau giờ học thế nào. Chúng ta luôn thống kê nhiều khả năng sinh ra những người tầm thường.
Bạn sẽ bị lãng quên
Bạn hết sức cẩn thận để không bị sợ hãi. Bạn pha những trò đùa ngớ ngẩn, phát ra những giọng nói hài hước, giả vờ là một con gấu hoặc một con lạc đà - tất cả để không bị đe dọa, để có thể tiếp cận, theo cách mà cha mẹ chúng ta đã không từng như thế. Nó nên là một công thức để tình yêu được đáp lại.
Nhưng thật kỳ lạ, chúng ta lại thích những người khó tính theo một cách nào đó, những người mà chúng ta không thể hiểu được nhiều, những người không thường ở bên chúng ta, những người hơi đáng sợ. Họ kết nối với chúng ta - theo cách mà những người tốt bụng, ổn định không bao giờ làm được. Một người mất đi uy quyền bởi sự tự nhiên, dễ gần, thân thiện, một chút ngốc nghếch, một chú hề mà lại không muốn dọa người khác.
Một ý nghĩ thậm chí còn nản chí hơn đến trong tâm trí. Nếu yêu chúng một cách chắc chắn và không sợ hãi rồi bạn sẽ bị lãng quên. Hãy xa cách, không liên tục, thường xuyên vắng mặt và biến động sâu sắc, và chúng sẽ bị ám ảnh bởi bạn suốt đời.
Và với những suy nghĩ này xuất hiện thuờng xuyên, sẽ đến lúc cha mẹ tốt bụng cố gắng quay lại với giấc ngủ. Bởi sẽ là một ngày dài - với những đứa trẻ - vào ngày mai.
Khuyến cáo quan trọng về bài đăng: Các bài đăng trên Compassion.vn được thực hiện bằng cách sử dụng nguồn lực cộng đồng (được dịch lại từ các nguồn khác nhau hoặc do chuyên gia cộng tác viết) - Compassion luôn nỗ lực cải thiện chất lượng nội dung (bằng cách tối ưu hóa quy trình tại hotro.compassion.vn) và nâng cao tính chuyên môn (bằng cách cộng tác với chuyên gia tại: www.compassion.vn/expert). Tuy nhiên người đọc cần tự kiểm chứng lại thông tin và đặc biệt các bài đăng không thể thay thế các giải pháp cần chuyên môn khác như trị liệu, tham vấn, coaching... (bạn có thể tham khảo danh sách từ Compassion: www.compassion.vn/booking).
Nguồn bài dịch: https://www.theschooloflife.com/thebookoflife/why-when-it-comes-to-children-love-may-not-be-enough/
Người dịch: Hải Yến; Người biên tập: Trang
Chuyên gia review: Đang review bởi chuyên gia: www.compassion.vn/expert
Hình thức dịch: Dịch & biên tập theo hình thức crowdsourcing tại www.compassion.vn/crowdsourcing - Cộng tác làm nội dung tại đây
