Những nghiên cứu gần đây đã tìm ra sự liên kết giữa sức khỏe tinh thần và bộ gen ADN của chúng ta.
Khi chúng ta nói đến một dòng gen tốt thường là ám chỉ đến vẻ đẹp biểu lộ ra ngoài. Nhưng di truyền học đang ngày càng trở nên quan trọng trong nghiên cứu về sức khỏe tinh thần, bao gồm cả tìm hiểu nguồn gốc của các rối loạn như tâm thần phân liệt.
Tâm thần phân liệt phần lớn đang bị hiểu lầm; căn bệnh này bắt nguồn từ sự kết hợp của các yếu tố sinh học, cũng như chịu tác động từ môi trường trực tiếp. Suy dinh dưỡng, tiếp xúc với một số bệnh hay chịu những bạo hành trong thời thơ ấu đều góp phần gây ra căn bệnh mãn tính này.
Tâm thần phân liệt có dấu hiệu của cả ảo tưởng và ảo giác. Ảo giác (hallucination) có nghĩa là nhìn thấy những thứ không có thật, giống như một con ma hoặc linh hồn, thường ở dạng là người thân đã mất. Nghe thấy giọng nói cũng là một phần của ảo giác. Ảo tưởng (delusion) về cơ bản là một tập hợp cố định của những niềm tin sai lầm, mặc dù có rất nhiều bằng chứng chống lại niềm tin đó.
Trong chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD), ảo tưởng, không phải ảo giác, có liên quan đến các hành vi như rửa tay quá mức hoặc có thể bị coi là mê tín, như tránh các vết nứt trên vỉa hè. Một phần của khó khăn trong chẩn đoán tâm thần phân liệt (hoặc bất kỳ mối quan tâm về sức khỏe tâm thần nào) là tỷ lệ mắc bệnh cao với các rối loạn lâm sàng khác.
Phổ bệnh tâm thần phân liệt bao gồm trầm cảm, hưng cảm, suy giảm chức năng xã hội và bỏ bê vệ sinh cá nhân. Rối loạn tâm thần phân liệt là một phần của phổ bệnh tâm thần phân liệt và thường liên quan đến các khía cạnh của rối loạn lưỡng cực, như thay đổi tâm trạng liên tục. Với rối loạn phân liệt, các triệu chứng có thể kéo dài bất cứ nơi nào từ hai tuần đến một năm hoặc lâu hơn.
Bất kỳ bệnh nào trong phổ phân liệt đều ảnh hưởng đến cách suy nghĩ của một người. Nếu một thành viên gia đình hoặc bạn bè đột nhiên bắt đầu coi bạn là một mối đe dọa hoặc cảm thấy như thể những người khác vây quanh để bắt họ, đó có thể là một dấu hiệu cho thấy các yếu tố của phổ bệnh tâm thần phân liệt. Điều đáng buồn là bạn không thể buộc người đó phải lên tiếng nhờ giúp đỡ. Không giống như một vết thương vật lý chảy máu, lỗ thủng trong tâm lý của chúng ta có thể dễ dàng bị che dấu như là những sự lập dị.
Nhưng nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Communications (2019) do một nhóm nghiên cứu tại Đại học Cardiff chỉ ra rằng tính không linh hoạt về hành vi được kết nối với gen của chúng ta, cụ thể là một thứ gọi là protein tương tác FMRP tế bào chất 1 (CYFIP1). [I] Việc xóa gen trong nhiễm sắc thể 15 có thể làm tăng nguy cơ của một người lên gấp bốn lần gặp phải các vấn đề tâm thần như tâm thần phân liệt.
Điều đó diễn ra như thế nào?
Nhiễm sắc thể 15 (được gọi là 15q11.2) là một trong 23 cặp nhiễm sắc thể. Con người có các bản sao nhiễm sắc thể trùng lặp từ cha mẹ. Hãy nghĩ về nó như một hệ thống dự phòng. Giống như sử dụng ổ cứng gắn ngoài với máy tính.
Chromosome 15 có hơn 100 triệu cặp cơ sở. Điều đó nghĩa là gì? Một cặp cơ sở được tạo thành từ hai nucleobase (các hợp chất dựa trên nitơ góp phần vào sự hình thành các nucleotide hoặc các khối xây dựng của DNA). Nucleobase được giữ với nhau bằng liên kết hydro, liên kết nguyên tố thông qua lực tĩnh điện bao gồm hydro. Với tất cả hàng triệu cặp cơ sở đó, bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng Chromosome 15 chỉ đóng góp khoảng 3% DNA trong các tế bào của bạn, tuy nhiên một thay đổi nhỏ có thể tạo ra một thế giới khác biệt khi hình thành con người.
Mọi người vung mọi ngôn từ về DNA như thể nó là một chiếc đĩa nhựa. DNA thực ra là một từ viết tắt của axit deoxyribonucleic. Nó về cơ bản là chuỗi xoắn kép hoặc hai chuỗi cuộn quanh nhau và mang các chỉ dẫn di truyền cho sự tăng trưởng và phát triển của tất cả các sinh vật, bao gồm cả một số loại virus.
Các nhà nghiên cứu tại Cardiff đã chỉ ra rằng khi một bản sao của CYFIP1 bị mất, nó tạo ra sự bất thường trong vỏ bọc cách điện hình thành xung quanh các dây thần kinh trong não gọi là myelin. Oligodendrocytes, hoặc các tế bào thần kinh đệm trong hệ thống thần kinh trung ương không tạo ra các xung điện, rất quan trọng đối với chức năng của não vì chúng giúp duy trì sự cân bằng trong cơ thể bằng cách bảo vệ tế bào thần kinh thông qua việc sản xuất myelin.
Neuron là các tế bào thần kinh trong não giao tiếp với nhau thông qua các khớp thần kinh, các dây dẫn thông điệp từ tế bào này sang tế bào khác. Không có myelin bảo vệ các dây thần kinh, tổn thương tế bào có thể xảy ra, gây ra sự nhầm lẫn trong chính bộ não. Đó là bệnh tâm thần phân liệt, diễn ra ở cấp độ tế bào: Một sự tắc nghẽn trong não gây ra sự thiếu linh hoạt trong suy nghĩ của một người. Có những ý tưởng cố định không dựa trên thực tế góp phần vào hành vi tránh né, bẻ gãy suy nghĩ về việc từ chối của một thành viên trong gia đình thành những ý nghĩ tự tử. Bị choáng ngợp bởi các nghĩa vụ xã hội hoặc bị xem nhẹ trong các kết nối xã hội cần thiết là một phần của tính không linh hoạt xuất hiện khi có sự gián đoạn trong sản xuất myelin trong não.
Điểm mấu chốt
Một phần của việc nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần có nghĩa là giúp người khác hiểu tâm lý của chúng ta bị ảnh hưởng như thế nào bởi sinh học, điều này hoàn toàn phụ thuộc vào di truyền học . Chúng ta có xu hướng nhận thức các ngành khoa học này là tách biệt với nhau. Nhưng thông qua nghiên cứu mới nổi về trục ruột-não, rõ ràng rằng chúng ta là những gì chúng ta ăn theo nhiều cách hơn một. Sau đó, không có gì ngạc nhiên khi suy dinh dưỡng là một trong những yếu tố góp phần gây ra bệnh tâm thần phân liệt. Khi nghiên cứu tiếp tục phát hiện ra mối liên hệ giữa gen và chức năng sinh hóa của chúng ta, có nhiều hy vọng tìm ra phương pháp chữa trị các bệnh mãn tính như tâm thần phân liệt.
Khi chúng ta gần đi đến cuối của năm 2019, điều quan trọng là phải chú ý đến bối cảnh đằng sau sức khỏe tinh thần của chúng ta. Một phần của sự kỳ thị của bệnh tâm thần là do lỗi của một cá nhân, trong khi đó trên thực tế, thường có các yếu tố sinh học xuất phát từ gen của chúng ta góp phần vào sự phát triển của các rối loạn sức khỏe tâm thần - nên nhớ kỹ điều này khi là chúng ta sẽ ở bên nhau trong kỳ nghỉ sắp tới.
Chọn lòng trắc ẩn thay vì phán xét và lòng tử tế thay vì tàn nhẫn là món quà tốt nhất chúng ta có thể trao cho chính mình và những người khác. Chìa khóa thực sự để sống sót sau bất cứ điều gì là có được khả năng sử dụng sự kiên nhẫn trong các tình huống xã hội tiêu cực, đôi khi gây ra bởi các rối loạn sức khỏe tâm thần ở những người có gặp vấn đề về tâm thần.
Lòng trắc ẩn và lòng từ tế đều xuất phát từ sự chánh niệm được luyện tập. Chánh niệm có nghĩa là tự nhận thức. Thiền cũng có thể hỗ trợ ở đây. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc tập trung, hãy thử kết hợp các trò chơi trí tuệ đơn giản sẽ giúp cải thiện sự tập trung của bạn, như đơn giản hóa các số trên biển số xe (1 + 1 = 2, v.v.) - đó là một việc không cần thêm nỗ lực, thời gian hay tiền bạc. Bạn chỉ cần đi bộ hoặc lái xe ra ngoài một cách thường xuyên, và bạn có thể bắt đầu cải thiện chức năng não của mình bằng cách giữ cho nó hoạt động. Điều này cũng làm tăng chánh niệm vì bạn tự động nhận thức rõ hơn về môi trường xung quanh của mình. Một sự bổ sung lành mạnh khi tất cả chúng ta bắt đầu một chương mới trong năm mới.
Tài liệu tham khảo
Ana L. Silva, Josephine E. Haddon, Yasir Ahmed Syed, Simon Trent, Tzu-Ching E. Lin, Yateen Patel, Jenny Carter, Niels Haan, Robert C. Honey, Trevor Gumby, Yaniv Assaf, Michael J. Owen, David E. J. Linden, Jeremy Hall, Lawrence S. Wilinson. "Cy-fip 1 haploinsufficient rats show white matter changes, myelin thinning, abnormal oligodendrocytes and behavioral inflexibility." Nature Communications, 2019; 10 (1) DOI: 10.1038/s41467-019-11119-7
Khuyến cáo quan trọng về bài đăng: Các bài đăng trên Compassion.vn được thực hiện bằng cách sử dụng nguồn lực cộng đồng (được dịch lại từ các nguồn khác nhau hoặc do chuyên gia cộng tác viết) - Compassion luôn nỗ lực cải thiện chất lượng nội dung (bằng cách tối ưu hóa quy trình tại hotro.compassion.vn) và nâng cao tính chuyên môn (bằng cách cộng tác với chuyên gia tại: www.compassion.vn/expert). Tuy nhiên người đọc cần tự kiểm chứng lại thông tin và đặc biệt các bài đăng không thể thay thế các giải pháp cần chuyên môn khác như trị liệu, tham vấn, coaching... (bạn có thể tham khảo danh sách từ Compassion: www.compassion.vn/booking).
Nguồn bài dịch: https://www.psychologytoday.com/us/blog/survive-anything/201911/good-genes-mental-health
Người dịch: Hải Yến ; Người biên tập: Trang
Chuyên gia review: Đang review bởi chuyên gia: www.compassion.vn/expert
Hình thức dịch: Dịch & biên tập theo hình thức crowdsourcing tại www.compassion.vn/crowdsourcing - Cộng tác làm nội dung tại đây
