“Đóng băng cảm xúc” là thế nào?
Tôi đã luôn tự mô tả mình là một "đứa chậm tiêu", nghĩa là tôi thường không phản ứng với mọi thứ ngay khi chúng xảy ra. Tôi về mặt lý trí, có thể xử lý những gì đang xảy ra, cho dù đó là tin xấu, nhiệm vụ quá sức hay tình huống khó khăn, nhưng thường tôi mất một quãng thời gian khó khăn để cảm nhận cảm xúc.
Tôi không nói dối, điều này có vẻ đã giúp ích cho tôi rất nhiều. Tôi có thể khá tuyệt vời trong việc xử lý căng thẳng, ngăn chặn và tạm thời gạt bỏ những cảm giác mà tôi cho là không có ích. Thật dễ dàng cho tôi khi để những thứ khác sang một bên khi tôi làm việc, bởi vì bạn không thể bị phân tâm bởi những thứ bạn không mảy may xử lý, phải không? Đây là cách tôi học để được lên lớp ở trường trung học. Đây là cách tôi xoay sở thành công ở trường đại học. Đây cũng là chiêu tôi vẫn hay xài hiện nay. Tránh xa cảm giác tồi tệ. Kìm nén và tiến lên. Cảm xúc không thể làm tổn thương bạn khi bạn không cảm thấy chúng.
Hậu quả khó tránh của việc “Đóng băng cảm xúc”
Không cần phải có một nhà tâm lý học để đoán điều này sẽ dẫn đến hậu quả gì. Bởi vì tất nhiên, cảm giác mà bạn không cảm thấy không đơn giản biến mất vào hư không. Chúng không thấm xuống đất rồi không bao giờ quay trở lại. Trên thực tế, nó giống như vòng tuần hoàn của nước hơn. Bất cứ điều gì đất hấp thụ cuối cùng vẫn trở lại thành mưa. Ngoại trừ trong phiên bản vòng tuần hoàn của loại "nước-cảm-xúc" này, càng nhiều "nước" không được sử dụng và chưa được xử lý, cơn "bão" càng lớn. "Nước-cảm-xúc" mà bạn bỏ qua quay trở lại thành cơn giận dữ, đòi hỏi sự chú ý của bạn, "cơn mưa" lớn, từng "giọt nước mưa" giận dữ trút trên đầu bạn.
Đối với tôi, "cơn mưa" này có thể biểu hiện bằng thể chất thông qua đau dạ dày và đau lưng dai dẳng. Nó làm nảy sinh những suy nghĩ tồi tệ như "tôi muốn chết quách đi cho rồi", một câu mà đôi khi chạy qua tâm trí tôi (mặc dù rất may là gần đây thì không), một hố đen cho bất kỳ cảm xúc tiêu cực nào tôi không xử lý ngày hôm đó.
Sau đó, nó xuất hiện thành cơn vỡ òa cảm xúc, được kích hoạt bởi những chuyện "bé như hạt tiêu". Một sự thay đổi trong kế hoạch bữa tối khiến tôi khóc nức nở trên giường. Một bình luận trái chiều từ một người bạn (kết hợp với quá nhiều đồ uống) và tôi dằn vặt, tự hành hạ mình trong nhà vệ sinh công cộng. Một chuyện gì đó xảy ra trong một chương trình truyền hình, và tôi khóc như thể nó đang xảy ra với chính mình, đột nhiên không thể thở được bởi một cốt truyện hư cấu có liên quan mơ hồ đến cá nhân tôi.
Tuy nhiên, khi mọi thứ đang thực sự xảy ra, tôi vẫn thấy khó khăn để cảm nhận cảm xúc của mình. Như thể bộ não của tôi đang cố gắng tự bảo vệ mình, căng hết dây thần kinh ra để tôi vẫn có thể hoạt động. Nó làm cho tôi khó nhận ra tôi thực sự cảm thấy thế nào về mọi thứ. Nó làm cho tôi khó xử lý cảm xúc trong thời gian thực.
Trong một lần cãi nhau với bạn trai, anh ấy cầu xin tôi nói cho anh biết tôi cảm thấy thế nào. "Không có gì cả", tôi đã trả lời. Và tôi thật sự nghĩ vậy. "Tôi không cảm thấy gì hết". Sau đó, trong khi yên vị trong xe hơi, tôi đã gào thét một mình.
Nhân duyên dẫn tôi đến với “Bánh xe cảm xúc”
Tôi nói ra câu chuyện ấy trong khi trị liệu, nhưng chỉ sau khi được nhà trị liệu tuyệt vời của tôi khuyến khích. Ngay cả trong văn phòng của cô ấy, tôi có xu hướng kể lại những câu chuyện như thể chúng không hề xảy ra với tôi, phân tích lý trí các sự kiện và tránh các cuộc thảo luận về cách tôi cảm thấy mọi thứ thực sự như thế nào.
Nhà trị liệu của tôi chẳng bắt làm trắc nghiệm hay bài tập về nhà gì cả, vì vậy tôi đã rất ngạc nhiên khi sau một buổi, cô ấy xin phép đi lấy thứ gì đó cho tôi. Thứ cô ấy đưa cho tôi là một mảnh giấy mà tôi không hề biết là chính cái mình cần lúc này: “Wheel of Emotions - Bánh xe cảm xúc”. Đó là một biểu đồ đơn giản, với các mức độ cảm xúc được mã hóa bằng nhiều màu sắc khác nhau, nhằm giúp ta xác định cảm giác của mình. Tôi nhìn chằm chằm vào nó, và bị hút hồn.
Cách tôi áp dụng “Bánh xe cảm xúc” vào cuộc sống của mình như thế nào?
Có thể vì tôi là người thích viết lách, hoặc có thể vì màu sắc đẹp, nhưng tôi thấy đây là một trong những công cụ rất hữu ích cho sức khỏe tâm thần của mình. Đối với tôi, điều làm cho “Bánh xe cảm xúc” trở nên tuyệt vời là từ chỗ tương đối mơ hồ về các cảm xúc, và sau đó tôi chuyển sang cảm nhận cảm xúc rõ ràng, cụ thể hơn.
Ví dụ như thời gian gần đây, tôi đã tham khảo công cụ này khi nói chuyện với bạn trai của tôi (đúng vậy, điều này đã xảy ra), tôi bắt đầu bằng cách nhìn vào vòng tròn cảm xúc ở giữa. Ngay cả khi tôi nghĩ tôi không cảm thấy gì về những gì chúng tôi đang nói, tôi thường ít nhất có thể chọn một cảm xúc để bắt đầu. Những lựa chọn của tôi là một trong số: Tồi tệ, sợ hãi, giận dữ, ghê tởm, buồn, hạnh phúc, ngạc nhiên.
Nếu tôi không thể xác định chính xác cảm giác của mình, nhưng ít nhất, tôi cảm thấy "tồi tệ" (ô "Bad" trong bánh xe cảm xúc), tôi có thể chuyển sang vòng tròn tiếp theo (lớn hơn). Tôi có cảm thấy "Chán, Bận, Căng thẳng hay Mệt mỏi" không? Sau đó, tôi thậm chí có thể tiến sâu hơn một bước. Nếu tôi cảm thấy "Căng thẳng" (ô "Stresed" ở vòng tròn thứ 2), tôi cũng cảm thấy "Choáng ngợp" hay "Mất kiểm soát"? Tôi có cảm thấy cả hai không? Ngay cả khi không có một lựa chọn hoàn hảo nào để miêu tả cảm giác của tôi, "Bánh xe cảm xúc" sẽ đưa tôi đi đúng hướng. Nó cho tôi một số từ ngữ để nói về cảm giác của tôi. Có còn hơn không, đúng không nào.
Theo nhà tâm lý học người Mỹ Tiến sĩ Robert Plutchik, con người có thể trải nghiệm 34.000 cảm xúc khác nhau. Ông ấy đã phát triển một bánh xe cảm xúc trông hơi khác so với tôi, mà bạn có thể tìm thấy ở đây. Như đã nêu trong nguồn tài liệu về việc áp dụng "Bánh xe cảm xúc" của Plutchik, thì càng đào sâu cảm xúc trên "Bánh xe cảm xúc", thì bạn càng nhận ra được cảm xúc chính xác hơn. Cho dù "Bánh xe cảm xúc" của bạn cho kết quả trông như thế nào, khái niệm này vẫn giống nhau - con người có khả năng cảm nhận rất nhiều cảm xúc rộng lớn và phức tạp. Để xác định được các cảm xúc thì phải luyện tập nhiều. Làm chủ được cảm xúc có thể là một thế mạnh. Tôi đưa ra một phiên bản hình lớn hơn (và hy vọng là dễ đọc hơn) của "Bánh xe cảm xúc" của tôi bên dưới để bạn có thể xem:
"Bánh xe cảm xúc" tiếp thêm sinh khí cho tôi ra sao?
Ngay khi tôi được tặng mảnh giấy yêu thích mới của mình - "Bánh xe cảm xúc", tuy chậm mà chắc tôi đã trở nên giỏi hơn trong việc cảm nhận cảm giác của mình. Sự tức giận đã trở nên dễ dàng hơn một chút để xử lý. Tôi đang cố gắng để lấy đi sự xấu hổ từ những cảm giác mà tôi nghĩ là "phi lý" hoặc là "sai trái". Tôi đang cố gắng rèn luyện bản thân như một người giàu cảm xúc và tự nhắc nhở bản thân rằng trong khi mình rất bức bách muốn chôn vùi những cảm xúc "tồi tệ", và thậm chí phớt lờ cảm giác tệ hại sẽ "cứu vớt" tôi trong thời gian ngắn; suy cho cùng nó luôn tóm được tôi. Nó kìm hãm sự phát triển của tôi thay vì giúp ích, và không phải chỉ vì tôi có thể xua đuổi những cảm giác tồi tệ mà đồng nghĩa với việc tôi phải làm điều đó.
Điều kỳ diệu trong việc xử lý và xác định cảm xúc trong khi chúng hiện diện là sau đó, tôi thường cảm thấy nhẹ nhõm hơn. Tôi có thể ứng phó được với những gì tôi đang trải qua mà không tiếp thêm nhiên liệu cho cơn bão bùng phát trong tôi. Xác định cảm xúc của tôi với sự trợ giúp của “Bánh xe cảm xúc”, đã giúp ích rất nhiều cho hành trình sức khỏe tâm thần của chính tôi. Nếu bạn là người đấu tranh với việc xác định cảm xúc của mình, tôi hy vọng đó là một công cụ có thể giúp bạn.
Nguồn bài dịch: https://themighty.com/2018/11/i-feel-nothing-wheel-of-emotions
Người dịch: Anh Đào Lê - Người review: Phạm Đại Bàng
Hình thức sản xuất nội dung: Dịch & biên tập theo hình thức crowdsourcing - sử dụng nguồn lực cộng đồng, Cộng tác sản xuất nội dung tại đây www.compassio.info/crowdsourcing
(Với nguồn lực cộng đồng, bài đăng hoàn toàn miễn phí, không sử dụng bất cứ hình thức quảng cáo nào, do vậy nguồn lực tài chính chủ yếu đến từ Người Ủng Hộ: https://folksfoundation.info/ng%C6%B0%E1%BB%9Di-%E1%BB%A7ng-h%E1%BB%99 - Độc giả có thể ủng hộ nguồn lực để duy trì các hoạt động sản xuất nội dung tại link trên)
