Làm thế nào những ý tưởng của Darwin có thể làm cho thế giới của chúng ta tốt hơn rất nhiều.
Lĩnh vực mới nổi của Tâm lý học tiến hóa tích cực (Positive Evolutionary Psychology) tìm cách sử dụng ý tưởng lớn của Darwin để giúp làm sáng tỏ những khía cạnh tích cực của trải nghiệm của con người.
Từ quan điểm thuận lợi của Tâm lý học tiến hóa tích cực, nhiều vấn đề của xã hội ngày nay xuất phát từ sự thiếu hiểu biết quy mô lớn về các nguyên tắc tiến hóa và cách chúng liên quan đến tất cả các khía cạnh của kinh nghiệm của con người. Béo phì trong thế giới hiện đại là kết quả của ngành công nghiệp thực phẩm khi không thấy thực phẩm chế biến hiện đại không phù hợp như thế nào với thực phẩm thuần tự nhiên mà ví dụ như tổ tiên chúng ta tiến hóa để ăn (xem Cordain et al., 2005; Wolf, 2010).
Trong nhiều trường hợp, sự thiếu hiểu biết tiến hóa này dẫn đến kết quả thật mỉa mai thay. Dưới đây là danh sách 10 kết quả như vậy, cùng với một số hướng dẫn về cách chúng ta, cũng như cộng đồng loài người nói chung, có thể làm việc để giúp khắc phục một số vấn đề này.
Mỹ phẩm được thiết kế để làm cho phụ nữ trông tương đối xinh đẹp tươi trẻ hơn có thể có tác dụng phụ đối với sức khỏe, bao gồm cả tác dụng phụ đối với sức khỏe sinh sản của phụ nữ (xem Faber, 2019).
Những loại thực phẩm thiên nhiên khó có thể được đưa đến những vùng nghèo đói, dẫn đến những vấn đề sức khỏe đối với người nghèo. Việc được ăn thức ăn loại mọc trực tiếp từ đất được xem là dành cho những người có đặc quyền (xem Wolf, 2010).
Các dịch vụ phòng tập Gym mọc lên dựa trên nguyên tắc sống tự nhiên với sự am hiểu về tiến hóa loài người, chẳng hạn như CrossFit, làm tiêu tốn đến hàng tấn tiền. Những người sống theo kiểu săn bắt hái lượm hiện đại trên thế giới có cùng chế độ tập luyện nhưng không tốn chi phí nào cả (xem Wolf, 2010).
Hệ giáo dục tư nhân dựa trên điều kiện sống tự nhiên của con người, ví dụ như trường Sudbury Schools, có mức học phí lên đến $7000 đôla mỗi năm trên mỗi học sinh. Nếu bạn không phải là người giàu có, bạn sẽ không có đủ điều kiện để thụ hưởng hệ thống giáo dục tư nhân mà điều đó chỉ đơn giản là cố gắng bắt chước theo hệ thống giáo dục tư nhiên của con người (xem Gray, 2013).
Dược phẩm, sử dụng công nghê hiện đại tối tân để cung cấp những giải pháp tiến hóa mới cho những vấn đề sức khỏe, chẳng hạn như để cắt giảm cơn đau, nhưng chính nó giết chết hàng ngàn người mỗi năm. Chỉ trong năm 2017 ở Mỹ, hơn 70,000 cái chết đã diễn ra do sử dụng chức năng thuốc giảm đau nhóm opioid quá liều.
Dưới những điều kiện mang tính lịch sử, khi nạn hạn hán và nạn đói hoành hành, việc dễ dàng tiếp cận thực phẩm dẫn đến những lợi ích về sức khỏe. Ngày nay, nó dẫn đến béo phì và thường tạo nên kết quả của những “căn bệnh thời đại” như bệnh tiểu đường loại II (xem Wolf,2010).
Trong khi các ý tưởng của Darwin về sự tiến hóa đóng vai trò là nền tảng cho khoa học sinh học ngày nay, thì y học hiện đại lại chậm bắt kịp. MCAT, kỳ thi tuyển sinh vào trường y ở Hoa Kỳ, chỉ bắt đầu bao gồm các câu hỏi liên quan đến tiến hóa vào năm 2015. Rất có khả năng bác sĩ của bạn có ít hiểu biết về cách thức tiến hóa hoạt động (xem Nesse, 2017).
Bạn nghĩ rằng nếu một cộng đồng càng lớn, con người càng cảm thấy sự kết nối được chặt chẽ và rộng lớn hơn. Sự thật là, các vấn đề về sức khỏe tâm thần và cảm giác bị cô lập diễn ra trên khắp thế giới phổ biến hơn ở các thành phố lớn so với các cộng đồng nhỏ. Điều này có lẽ là do con người tiến hóa để sống trong các cộng đồng quy mô nhỏ (xem Srivastava, 2009).
Ý tưởng về tiến hóa của Darwin đã được đưa ra từ năm 1859. Mặc dù thực tế này, người ta thấy rằng các trường đại học và cao đẳng hiện đại đã thực hiện một chế độ nhạt nhẽo trong việc giáo dục sinh viên về các nguyên tắc tiến hóa (xem Bleske-Recheck & Donovon, 2015; Wilson, Glass, & Geher, 2012).
Trong khi việc kháng cự lại tiến hóa nổi tiếng vì xuất phát từ quyền bảo thủ và tôn giáo, trong thực tế, trong các trường cao đẳng và đại học, sự phản kháng đối với việc giảng dạy về tiến hóa, đặc biệt là liên quan đến kinh nghiệm của con người, thực sự có nhiều khả năng đến từ phe chính trị cánh tả (xem Geher & Gambacorta, 2010).
Vài dòng kết
Với ấn phẩm Nguồn gốc các loài (On the Origin of Species) xuất bản 1859 của Darwin, sự hiểu biết của chúng ta về điều gì khiến chúng ta tiến hóa thành con người thay đổi ngay lập tức. Điều này nói rằng, trớ trêu thay, giáo dục hiện đại liên quan đến các nguyên tắc tiến hóa, mà nó theo nhiều cách vẫn còn trong thời kỳ đen tối. Và thực tế này dẫn đến tất cả các loại kết quả bất lợi trong các lĩnh vực như sức khỏe thể chất, sức khỏe cảm xúc và cấu trúc của các xã hội trên toàn thế giới. Tôi nghĩ chúng ta có thể làm tốt hơn.
Bạn muốn giúp làm cho thế giới tốt đẹp hơn? Hãy chắc chắn để theo dõi sự tiến hóa của bạn.
Chú thích:
Tâm lý học tiến hóa là một cách tiếp cận lý thuyết trong khoa học xã hội và tự nhiên, xem xét cấu trúc tâm lý từ quan điểm tiến hóa hiện đại. Nó tìm cách xác định những đặc điểm tâm lý của con người là sự thích nghi tiến hóa - đó là các sản phẩm chức năng của chọn lọc tự nhiên hoặc chọn lọc giới tính trong quá trình tiến hóa của con người. Tư duy thích nghi về các cơ chế sinh lý, như tim, phổi và hệ thống miễn dịch, là phổ biến trong sinh học tiến hóa. Một số nhà tâm lý học tiến hóa áp dụng cùng một suy nghĩ vào tâm lý học, cho rằng mô đun của tâm trí giống với cơ thể và với các điều chỉnh mô đun khác nhau phục vụ các chức năng khác nhau. Các nhà tâm lý học tiến hóa cho rằng phần lớn hành vi của con người là đầu ra của sự thích nghi tâm lý phát triển để giải quyết các vấn đề tái phát trong môi trường tổ tiên của con người. (theo wikipedia Tâm lý học tiến hóa)
Thuốc giảm đau nhóm opioid là nhóm các chất tự nhiên và tổng hợp, có các tính chất như morphine tác động lên các thụ thể opioid. Opioid bao gồm các loại thuốc phiện (opiat), các loại thuốc có nguồn gốc từ thuốc phiện, bao gồm cả morphin. (theo wikipedia Thuốc giảm đau nhóm opioid)
Khuyến cáo quan trọng về bài đăng: Các bài đăng trên Compassion.vn được thực hiện bằng cách sử dụng nguồn lực cộng đồng (được dịch lại từ các nguồn khác nhau hoặc do chuyên gia cộng tác viết) - Compassion luôn nỗ lực cải thiện chất lượng nội dung (bằng cách tối ưu hóa quy trình tại hotro.compassion.vn) và nâng cao tính chuyên môn (bằng cách cộng tác với chuyên gia tại: www.compassion.vn/expert). Tuy nhiên người đọc cần tự kiểm chứng lại thông tin và đặc biệt các bài đăng không thể thay thế các giải pháp cần chuyên môn khác như trị liệu, tham vấn, coaching... (bạn có thể tham khảo danh sách từ Compassion: www.compassion.vn/booking).
Nguồn bài dịch: https://www.psychologytoday.com/us/blog/darwins-subterranean-world/201912/ten-points-evolutionary-irony
Người dịch: Hải Yến ; Người biên tập: Anh Đào Lê
Chuyên gia review: Đang review bởi chuyên gia: www.compassion.vn/expert
Hình thức dịch: Dịch & biên tập theo hình thức crowdsourcing tại www.compassion.vn/crowdsourcing - Cộng tác làm nội dung tại đây
