Bằng cách nhận ra điểm mù, chúng ta có thể làm giảm đi cơ hội lừa dối hoặc bị lừa dối trong tình yêu. Viết bởi Kelly Boys trên trang greatergood. Ở lưng chừng tuổi 20, tôi đã yêu điên cuồng, yêu sâu đậm trong một chuyến du lịch bụi qua Châu Âu. Chúng tôi bắt đầu mối quan hệ yêu xa ở hai đầu Vancouver, Canada & Hamburg, Đức, và tôi không chút nghi ngờ sự gắn kết chặt chẽ và tuyệt đẹp này. Và rồi, sau đó vài tháng, tôi bắt gặp anh ấy ngủ với cô bạn thân của anh.
Anh ấy bảo chuyện đó không là gì cả, và rằng mối quan hệ của chúng tôi là tất cả với anh ấy, và anh ấy nói xin lỗi. Khi tôi chọn ở lại với anh thêm bốn năm nữa, chúng tôi chưa bao giờ hồi phục hoàn toàn sau lần phản bội ấy - lòng anh ấy tràn ngập sự xấu hổ, còn tôi thì vô lối trong sự giận dữ và mất lòng tin. Và rồi, khi mối quan hệ chuyển biến xấu đi, tôi nhận ra mình đã hôn một người tôi vừa gặp. Mối quan hệ của chúng tôi chấm dứt.
Từ cả hai phía trong câu chuyện này đều mang đầy đau đớn và khổ sở. Tôi chưa bao giờ hình dung được bản thân mình và cả anh ấy là những người đã làm những chuyện như thế. Trải nghiệm này đưa đến một số câu hỏi. Tại sao chúng ta lừa dối trong mối quan hệ? Liệu chúng ta có thể làm gì để ngăn chặn sự lừa dối không? Chúng ta có định lặp lại những gì các cặp đôi đã làm trong nhiều thiên niên kỷ không?
Rất khó để nhìn thẳng vào bản thân mình, nhìn vào sâu thẳm điều đang điều khiển bạn trong vô thức. Nhưng những hành động phản bội - từ một nụ hôn chếnh choáng trong bữa tiệc với người đồng nghiệp đến một cuộc tình kéo dài nhiều năm - thường xuất phát từ sự mất kết nối với bản thân, những từ động lực sâu xa và những niềm tin tiềm ẩn của chúng ta. Chúng ta mất kiểm soát - "Tôi không biết trong đầu mình đang nghĩ gì!" - khi chúng ta có những hành động mà không ai hiểu nổi. Trong cuốn sách của tôi, The Blind Spot Effect, tôi đã đưa ra vô số kiểu mẫu rằng chúng ta bỏ lỡ những gì đang diễn ra ngay trước mắt và nhìn thấy những điều không thật. Điểm mù có thể xuất phát từ vấn đề sinh lý học (như khi chúng ta bị ảo ảnh quang học hay bỏ lỡ một điều ngoài tầm chú ý của chúng ta), từ những cảm xúc của chúng ta (như khi cảm xúc vô thức thúc đẩy các hành vi gây hại cho chúng ta), từ những suy nghĩ của chúng ta (như khi chúng ta phán xét bản thân một cách khắc nghiệt và không nhìn nhận những phẩm chất tốt đẹp khác), và hơn thế nữa. Chúng ta đều có thể có những điểm mù như thế, tuy vậy chúng ta hoàn toàn có thể học cách nhận ra chúng và trở nên cẩn trọng hơn để không trở nên mù quáng trong tình yêu và những mối quan hệ khác nữa.
Bản chất sinh học của sự lừa dối
Rất dễ dàng để trở nên mù quáng trong tình yêu. Các xung lực và động lực của chúng ta có thể trở nên mạnh mẽ, tạo ra những điểm mù lớn nếu chúng ta không chín chắn và tỉnh thức. Nhà tâm lý học Helen Fisher tách toàn bộ quá trình yêu nhau thành ba phần: ham muốn, hấp dẫn và gắn bó. Điều này có nghĩa là chúng ta có thể có mối quan hệ lâu dài với: người mà chúng ta yêu (thành phần: gắn bó) đồng thời bị thu hút tình dục (thành phần: ham muốn) với bất kỳ người nào, và thậm chí trải nghiệm sự phải lòng (thu hút) cùng một lúc.
Hình: Bài tiểu luận này được chuyển thể từ cuốn: Hiệu ứng điểm mù: Cách ngăn chặn việc mất quyền ngay trước mặt bạn (Sounds True, 2018, 208 trang). Khi chúng ta yêu, chúng ta cảm thấy lòng bàn tay ướt đẫm mồ hôi, má đỏ ửng, có cảm giác mê đắm đồng thời lo lắng. Đi kèm với chất dẫn truyền thần kinh tìm kiếm phần thưởng dopamine và một loại cortisol, hormone gây căng thẳng, được huy động để giúp chúng ta giải quyết tình thế. Và đôi khi, các tình thế thật hay ho! Thật thú vị, khi nồng độ cortisol tăng, serotonin, chất dẫn truyền thần kinh và chất ổn định tâm trạng tự nhiên được tìm thấy chủ yếu trong ruột của chúng ta, bị cạn kiệt. Điều này dẫn đến những suy nghĩ, hy vọng và nỗi sợ hãi có liên quan đến sự mê đắm, làm cho bộ não của chúng ta trông có vẻ hơi "ám ảnh cưỡng chế". Trên hết, chúng ta trải nghiệm sự gia tăng adrenaline và một hóa chất quan trọng, norepinephrine, cảm thấy tốt đẹp, nhưng cũng khiến chúng ta cảm thấy say mê và bị ám ảnh. Kết hợp với năng lượng động lực của adrenaline, không có gì lạ khi rất nhiều người trong chúng ta có những câu chuyện tình yêu mù quáng hay ho. Hiểu biết về khoa học não bộ và nghiên cứu hành vi thông qua văn hóa và các loài động vật không làm mất đi sự bí ẩn và đặc biệt của sự kết nối, kết hôn, ghép đôi và hẹn hò với một ai đó. Và nó không có nghĩa là chúng ta trở thành những kẻ vô lối và xem thường đạo đức - mà thực ra là ngược lại. Hiểu được tiến trình này sẽ giúp ngăn cản chúng ta khỏi những phản ứng khuôn mẫu mù quáng khi chúng ta cảm nhận được một trong số chúng. Bình thường hóa những gì đang xảy ra trong sinh học của chúng ta là một công cụ mạnh mẽ để khai thác nhận thức của chính chúng ta và truyền cảm hứng hành xử với sự chính trực mặc dù cơ thể chúng ta trở nên hoang dại hoặc, nhiều khả năng, nỗi sợ hãi của cơ thể chúng ta trở nên hoang dại, đặc biệt là khi chúng ta đang trong mối quan hệ lâu dài mà chúng ta muốn xây đắp.
Hiểu để ngăn chặn sự lừa dối
Bên cạnh nguyên nhân phản ứng hóa học của lừa dối, còn có nhiều lý do tâm lý khác cũng khiến con người ta có hành vi dối lừa. Nhiều người trong chúng ta gian lận hoặc nói dối hoặc ngoại tình bởi chúng ta sợ nếu nói ra sự thật - rằng chúng ta không còn cảm thấy sự gắn kết với họ nữa - chúng ta sẽ đánh mất người bạn đời của mình. Hoặc đôi khi chúng ta sợ đánh mất phiên bản hoàn hảo của bản thân mình, như một người bạn đời trung thành và tận tâm. Hoặc có thể chúng ta bị dẫn dắt bởi vô thức để dành lấy sự thừa nhận và tình yêu - thứ mà chúng ta chưa từng được cảm nhận trong suốt cuộc đời của mình. Trong những khoảnh khắc đó, chúng ta không còn đồng cảm với bạn đời và hành động mù quáng vượt ra khỏi vô thức với những hành vi vụng về và mang tính hủy hoại. Tin tốt là khi đi sâu vào những gì thúc đẩy chúng ta và nhìn nhận nó, chúng ta có thể tìm thấy con đường đến một điều gì đó sâu sắc hơn và trung thực hơn về chất lượng của sự gắn kết. Khi chúng ta hiểu rõ bản chất của ham muốn, và sự bất an, những nhu cầu, và tính dễ tổn thương, chúng ta bắt đầu có mối quan hệ đúng đắn với bản thân mình. Chúng ta trao cho bản thân mình sự thật và bắt đầu lắng nghe một cách khác đi những trải nghiệm nội tâm của mình. Rồi chúng ta sẽ có cơ hội để chia sẻ bản thể ngốc nghếch và nhiều sai lầm của chúng ta cho người khác: Nó là món quà của cuộc sống. Và rồi chúng ta sẽ có cơ hội để yêu thương bản thể ngốc nghếch và nhiều sai lầm của chính mình, đó là một món quà vô giá. Nếu bạn nhận thấy bản thân mình đang phải lòng (hay chỉ là thành phần "ham muốn") một người khác trong khi bạn đang có một mối quan hệ yêu đương, sau đây là đề nghị của tôi.
Hãy nhớ rằng "Chuyện này sẽ qua đi".
Tất cả những cảm xúc, dù cho mạnh mẽ đến thế nào, rồi cũng sẽ thay đổi. Dù cho đôi khi nó chiếm lấy toàn bộ bạn, hãy cố gắng cảm nhận sự vô thường với một tầm nhìn xa và rộng. Hãy để nó dẫn lối cho những hành động phản hồi tới những cảm xúc của bạn. Thực hành chánh niệm/tỉnh thức (mindfulness) có thể khiến điều này dễ dàng hơn, nó dạy bạn nhận thức và không phán xét những trải nghiệm của bạn. Bạn có thể nhìn nhận những cảm xúc đến và đi mà không bị cuốn vào nó. Trên thực tế, nhiều nghiên cứu cho thấy rằng luyện tập chánh niệm/tỉnh thức (mindfulness) có thể làm giảm việc phản ứng lại với cảm xúc. Giúp chúng ta đặt những cảm xúc của mình dưới một góc nhìn cụ thể.
Hãy nói chuyện với người bạn đời của bạn.
Việc cho phép người bạn đời biết về câu chuyện cảm nắng của bạn sẽ mở ra một cơ hội rằng liệu họ cũng có thể giúp đỡ bạn với vị trí hỗ trợ và tiếp cận tình huống với một chút hài hước và sáng tạo. Đôi khi chỉ cần chia sẻ nó có thể giúp giảm bớt những cảm xúc, đặc biệt là nếu bạn đã thiết lập những thỏa thuận xung quanh việc chia sẻ với nhau khi những tình huống như thế này xảy ra. Mặc dù khó có thể tưởng tượng ra việc này, vì lí do nó có thể làm tổn thương hay xúc phạm người bạn đời của bạn, thì việc nói ra sự thật trong phạm vi sự chân thành và sự hiếu kỳ có thể xây dựng lòng tin và một vòng lặp tự củng cố của sự thân mật và gắn kết. Giao tiếp trung thực, thay vì lừa dối, có khả năng dẫn đến sự gần gũi về mặt cảm xúc nhiều hơn - miễn là bạn làm như vậy với sự nhạy cảm và ý định phát triển sự thân mật hơn là làm tổn thương người bạn đời của mình.
Đừng hành động theo nó.
Nếu bạn cảm thấy muốn ngoại tình, đừng làm vậy. Hãy có một cuộc trò chuyện với người bạn đời trước tiên. Bạn nợ chính mình và họ sự chính trực và cái nhìn rõ ràng. Kể cả khi nó nói lên sự kết thúc của mối quan hệ của bạn, bạn sẽ thực hiện nó với sự xác thực và ngay thẳng. Và bạn sẽ không bao giờ biết đâu, nó rất có thể sẽ thắp lại ngọn lửa tưởng chừng như đã tắt trong mối quan hệ của bạn, như cách mà những cuộc trò chuyện thân mật đôi khi làm được. Đây là những gì đã xảy ra với bản thân tôi: sau 13 năm trải qua "không gì cả" cùng với những khoảng cách và gần như không có liên lạc giữa chúng tôi, tôi đã gặp lại bạn trai cũ của mình vào tháng 12 năm ngoái tại Hamburg, Đức. Chúng tôi đã có cơ hội để nhìn vào mắt nhau và nói lên sự thật: anh ấy đã hiểu ra những gì đã thúc đẩy anh ấy có những hành động phản bội và vô cảm đó, tôi cũng hiểu ra vì sao tôi lại phản ứng lại và đánh mất kết nối với bản thân mình, làm tổn thương anh ấy như một sự trả thù. Với một ly trà bạc hà, chúng tôi đã chữa lành những gì dường như là một hố sâu đau khổ với sự rõ ràng, tình yêu, hối hận và tha thứ. Điều quan trọng đối với tất cả chúng ta là nhận ra điểm mù của mình và thành thật về việc chúng kìm hãm chúng ta nếu chúng ta muốn tạo dựng nên hạnh phúc và những tương tác lành mạnh với người mà mình yêu thương. Chỉ bằng cách quay về với ngôi nhà nội tâm của chính mình chúng ta mới có thể có được sự kết nối sâu sắc và sự thân mật chúng ta mong muốn trong những mối quan hệ.
Người dịch: Hải Yến ; Người biên tập: Phạm Đại Bàng
Chuyên gia review: Đang review bởi chuyên gia: www.compassion.vn/expert
Hình thức dịch: Dịch & biên tập theo hình thức crowdsourcing tại www.compassion.vn/crowdsourcing - Cộng tác làm nội dung tại đây
Comments